Αγαπητοί φίλοι της αστρονομίας, ο Οκτώβριος φέρνει μαζί του ξεχωριστά και εντυπωσιακά φαινόμενα. Στον νυχτερινό ουρανό, οι Ωριωνίδες και οι πλανήτες θα μας χαρίσουν αξέχαστες στιγμές παρατήρησης, ενώ θα έχουμε και την ευκαιρία να απολαύσουμε μια υπερπανσέληνο.
Ωριωνίδες – Κορύφωση του φαινομένου στις 21/10/2025
Οι Ωριωνίδες αποτελούν μία από τις πιο εντυπωσιακές βροχές διαττόντων αστέρων, που κορυφώνονται κάθε Οκτώβριο. Η κορύφωση του φαινομένου παρατηρείται στις 21 Οκτωβρίου, ωστόσο οι Ωριωνίδες είναι παρατηρήσιμες από τις 2 Οκτωβρίου έως τις 2 Νοεμβρίου. Οι καλύτερες ώρες για παρατήρηση του φαινομένου είναι από τις 1.00 π.μ μέχρι την αυγή. Για το 2025, οι συνθήκες θα είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για την παρατήρηση του φαινομένου, καθώς τις νύχτες της κορύφωσης θα έχουμε Νέα Σελήνη.
Οι Ωριωνίδες είναι σωματίδια σκόνης, κατάλοιπα από την τεράστια ουρά του κομήτη Χάλεϊ. Τα σωματίδια αυτά, εισερχόμενα στην ατμόσφαιρα της Γης με τεράστιες ταχύτητες —με τα γρηγορότερα να φτάνουν περίπου τα 66 km/s, δηλαδή 240 000 km/h— καίγονται λόγω τριβής και χαρίζουν αυτή την εκπληκτική λάμψη στον ουρανό.
Yπερπανσέληνος (Supermoon) – 6/10/2025
Στις 6 Οκτωβρίου θα έχουμε πανσέληνο. Το φεγγάρι θα βρίσκεται στο περίγειο —την κοντινότερη απόσταση από τη Γη— γεγονός που το κάνει να φαίνεται μεγαλύτερο και φωτεινότερο στον ουρανό. Έτσι μιλάμε για υπερπανσέληνο (Supermoon).
Γαλαξίας της Ανδρομέδας
Ο Γαλαξίας της Ανδρομέδας, που σε ιδανικές συνθήκες φαίνεται και με γυμνό μάτι, είναι ο φωτεινότερος γαλαξίας στον νυκτερινό ουρανό και η παρατήρησή του μπορεί να γίνει πολύ καλά είτε με ένα τηλεσκόπιο είτε με ένα ζευγάρι κιάλια. Για να στοχεύσουμε επιτυχώς τον γαλαξία της Ανδρομέδας πρέπει πρώτα να βρούμε τον αστερισμό της Κασσιόπης. Ο αστερισμός της Κασσιόπης, στα μέσα του μήνα, βρίσκεται στα βορειοανατολικά και μοιάζει με το αγγλικό γράμμα “W” (Φωτογραφία 1).
Fun fact: Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας είναι το πιο απομακρυσμένο αντικείμενο που μπορούμε να παρατηρήσουμε με γυμνό οφθαλμό σε σκοτεινό ουρανό. Βρίσκεται σε απόσταση 2,5 εκατομμυρίων ετών φωτός.
Οι Πλειάδες
Γύρω στις 10 το βράδυ ανατέλλουν οι Πλειάδες, η γνωστή “Πούλια”. Πρόκειται για ένα σμήνος νεογέννητων άστρων που φαίνεται ακόμα και με γυμνό μάτι, ενώ με κιάλια ή τηλεσκόπιο αποκαλύπτονται χιλιάδες αστέρια. Θα τις εντοπίσουμε στον αστερισμό του Ταύρου και, μάλιστα, στις 9 Οκτωβρίου θα μπορούμε να τις παρατηρήσουμε πολύ εύκολα, καθώς θα βρίσκονται ακριβώς κάτω από το φεγγάρι (Γράφημα 1)
Οι Πλανήτες
Δίας: Από τα μέσα του μήνα, ανατέλλει γύρω στις 00:00 και μπορούμε να τον εντοπίσουμε κοντά στον αστερισμό των Διδύμων, με φαινόμενο μέγεθος -2.2. Ένα όμορφο σκηνικό που μπορούμε να παρατηρήσουμε μετά τα μεσάνυχτα: ο Δίας θα βρίσκεται κοντά στον Πολυδεύκη και τον Κάστορα, ενώ πιο πάνω θα λάμπει ο εντυπωσιακός Ωρίωνας. (Γράφημα 2)
Αφροδίτη: Εξαιρετικά φωτεινή με φαινόμενο μέγεθος -3.8 θα είναι ορατή από τις 5:00 τα ξημερώματα έως την ανατολή του Ήλιου.
Άρης: Αθέατος
Κρόνος: Μπορούμε να τον εντοπίσουμε ανάμεσα στους αστερισμούς του Υδροχόου και των Ιχθύων, με φαινόμενο μέγεθος 0.78, και να τον παρατηρήσουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας. Στις 6 Οκτωβρίου, η Σελήνη θα βρεθεί δίπλα στον Κρόνο, χαρίζοντάς μας ένα υπέροχο σκηνικό στον ουρανό.
Fun fact: Για να παρατηρήσουμε τον Κρόνο με τηλεσκόπιο, είναι καλύτερο να τον περιμένουμε να ανέβει αρκετά ψηλά στον ουρανό, ώστε να παρεμβάλλεται όσο το δυνατόν λιγότερη ατμόσφαιρα. Ακόμη και με ένα μικρό τηλεσκόπιο, οι εντυπωσιακοί δακτύλιοι του είναι ευδιάκριτοι!
*Με τον όρο φαινόμενο μέγεθος (m, apparent magnitude) περιγράφουμε τη λαμπρότητα ενός αντικειμένου όπως την αντιλαμβανόμαστε από τη Γη. Μάθετε περισσότερα για το χαρακτηριστικό μέγεθος και πώς μας βοηθά στις αστροπαρατηρήσεις στο άρθρο εδώ