Αγαπητοί φίλοι της αστρονομίας, καθώς το καλοκαίρι κάνει την εμφάνισή του, ο νυχτερινός ουρανός αλλάζει πρόσωπο και μας καλεί να τον ανακαλύψουμε ξανά. Ετοιμαζόμαστε, λοιπόν, με καλοκαιρινή διάθεση να περιηγηθούμε στους αστερισμούς και να εντοπίσουμε τους καινούριους μας ουράνιους στόχους.
Fun fact: Αστρονομικά η πρώτη «επίσημη» ημέρα του καλοκαιριού, που είναι και η μεγαλύτερη του έτους είναι η 21η Ιουνίου. Τη συγκεκριμένη μέρα, στην Κύπρο, ο ήλιος θα ανατείλει στις 05:31 και θα δύσει στις 20:05 (διάρκεια ημέρας 14 ώρες και 32 λεπτά).
Πρώτη Πανσέληνος του Καλοκαιριού – 10/06/2025
Για τον μήνα Ιούνιο θα έχουμε την πρώτη πανσέληνο του καλοκαιριού στις 10.06.2025. Μπορούμε να παρατηρήσουμε τη σελήνη, κατά τη φάση αύξων αμφίκυρτος (waxing gibbous), στον αστερισμό της Παρθένου, στις 6.6.2025. Μάλιστα τη συγκεκριμένη ημέρα θα πλησιάσει κοντά στο αστέρι Στάχυ (Spica) σε απόσταση 2° (Γράφημα 1).
Fun fact:Το φεγγάρι μας, όταν βρίσκεται στη φάση αύξων αμφίκυρτος (waxing gibbous), φωτίζεται από τον ήλιο μας κατά 3/4
Αστερισμοί
Υποδεχόμαστε το τρίγωνο του καλοκαιριού
Το τρίγωνο σχηματίζεται από τα φωτεινότερα αστέρια των αστερισμών Κύκνος, Λύρα και Αετός και για το μήνα Ιούνιο μπορούμε να το παρατηρήσουμε μετά τις 22:00. Εντοπίζουμε στα δυτικά, το αστέρι Βέγα στον αστερισμό Λύρα, που ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα αστέρια σε φωτεινότητα (Γράφημα 2). Στη συνέχεια στρέφουμε το βλέμμα πιο κάτω, βρίσκοντας τα αστέρια Ντενέμπ και Αλτάιρ, τα οποία ανήκουν στον αστερισμό του Κύκνου και του Αετού αντίστοιχα. Έτσι, σχηματίζουμε το θερινό τρίγωνο που μεσουρανεί τους θερινούς μήνες και πολύ ευκολά μας προσανατολίζει στην ουράνια σφαίρα.
Σκορπιός
Καλωσορίζουμε τον Σκορπιό, ίσως τον πιο χαρακτηριστικό αστερισμό του καλοκαιριού. Το σχήμα του αστερισμού παραπέμπει αρκετά σε Σκορπιό, οπότε η διαδικασία εντοπισμού γίνεται ιδιαίτερα εύκολη. Στα μέσα του μήνα, θα τον δούμε να εμφανίζεται ολόκληρος στον νοτιοδυτικό ουρανό γύρω στις 22.30. Το χαρακτηριστικό κοκκινωπό αστέρι του αστερισμού είναι ο Αντάρης (Φωτογραφία 1).
Fun fact: Το όνομα του Αντάρη προέρχεται από τις λέξεις «αντί» και «Άρης» δηλαδή ο ανταγωνιστής του Άρη
Γράφημα 3: Η Σελήνη στον αστερισμό του Σκορπιού στις 10 Ιουνίου 2025
Πλανήτες
Δίας: Αθέατος
Αφροδίτη: Εξαιρετικά φωτεινή με φαινόμενο μέγεθος -4.3 θα είναι ορατή από τις 3:15 τα ξημερώματα έως την ανατολή του Ήλιου. Στις 22/06/2025 η Αφροδίτη θα βρεθεί σε απόσταση 5 μοιρών από το φεγγάρι χαρίζοντάς μας ένα υπέροχο σκηνικό στον ουρανό.
Άρης: Θα τον ξεχωρίσουμε από το χαρακτηριστικό κοκκινωπό χρώμα, μετά τη δύση του Ήλιου, με φαινόμενο μέγεθος 1.5. Ο Άρης θα βρίσκεται στον αστερισμό του Λέοντα. Στις 17 Ιουνίου 2025, θα προσεγγίσει μόλις 0,7 μοίρες το λαμπρό αστέρι Βασιλίσκο (Regulus), δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό ουράνιο θέαμα (Γράφημα 4) Μάλιστα, ο Άρης και ο Βασιλίσκος θα παραμείνουν αρκετά κοντά μεταξύ 15 και 19 Ιουνίου 2025, γεγονός που θα μας επιτρέψει να παρατηρήσουμε τόσο την έντονη χρωματική αντίθεση των δύο ουράνιων σωμάτων όσο και την ανάδρομη κίνησή του Άρη.
Κρόνος: Aνατέλλει στις 01:20 (στα μέσα του μήνα) και μπορούμε να τον εντοπίσουμε κοντά στον αστερισμό του Υδροχόου με φαινόμενο μέγεθος 1.1*.
Ερμής: Αθέατος
Ουρανός: Αθέατος
Για προχωρημένους αστρο-παρατηρητές
Σ΄ αυτό το εδάφιο θα αναφερθούμε σε μερικούς δύσκολους στόχους όπου για να γίνει κατορθωτή η παρατήρησή τους απαιτείται ένα πολύ καλό τηλεσκόπιο (με διάμετρο τουλάχιστο 150mm) και ένας πολύ σκοτεινός ουρανός (μακριά από τα φώτα της πόλης). Δείτε την πλούσια γκάμα μας από τηλεσκόπια εδώ.
Σφαιρωτό Σμήνος του Ηρακλή (M 13) – Φαινόμενο Μέγεθος 5.8*
Βρίσκεται στον αστερισμό του Ηρακλή (Γράφημα 5) και είναι ένα από τα πιο γνωστά σφαιρωτά σμήνη στο βόρειο ουράνιο ημισφαίριο. Έχει διάμετρο περίπου 150 έτη φωτός και αποτελείται από εκατοντάδες χιλιάδες άστρα. Για να εντοπίσουμε το συγκεκριμένο σμήνος βρίσκομαι το αστέρι βέγας (Vega) και έπειτα τον αστερισμό του Ηρακλή (Γράφημα 2)
Fun fact: Τα σμήνη αστέρων, που μπορούμε να εντοπίσουμε στον νυχτερινό ουρανό, ανήκουν στον δικό μας γαλαξία. Τα σφαιρωτά σμήνη βρίσκονται στην άλω του Γαλαξία μας, ενώ τα ανοιχτά σμήνη εντοπίζονται στον δίσκο του.
Γαλαξίας της Δίνης (M 51) – Φαινόμενο Μέγεθος 8,4*
Είναι ένας από τους πιο διάσημους γαλαξίες για παρατήρηση, λόγω του θεάματος που προσφέρει. Στην ουσία είναι ένας μεγάλος γαλαξίας στη διαδικασία απορρόφησης και ενσωμάτωσης ενός μικρότερου γαλαξία. Η τελική εξέλιξη του, μέχρι και την οριστική συγχώνευση των 2 γαλαξιών, υπολογίζεται να επέλθει σε μερικά εκατομμύρια χρόνια. Μπορούμε να τον εντοπίσουμε στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου (Γράφημα 6).
*Με τον όρο φαινόμενο μέγεθος (m, apparent magnitude) περιγράφουμε τη λαμπρότητα ενός αντικειμένου όπως την αντιλαμβανόμαστε από τη Γη. Μάθετε περισσότερα για το χαρακτηριστικό μέγεθος και πώς μας βοηθά στις αστροπαρατηρήσεις στο άρθρο εδώ.
Κάντε εγγραφή στο newsletter μας για να λαμβάνετε όλα τα τελευταία νέα και τις εκδηλώσεις μας www.hos.cy/newsletter
